Ook was het boekje over deze boerderij natuurlijk van groot belang en kochten we dan ook. Daarna werden we op sleeptouw genomen door de oude baas, die honderd uit vertelde. Ook op onze vragen ging hij gretig in. Dit ging echter ten kostte van het fotograferen van diverse zaken. Aangekomen bij de gereedschappen kwamen we bij een nieuw aanwinst, de muizenval. Met trots -zoals bij alles- vertelde hij hoe het werkte. Op de foto zien we in de zijkant 5 poortjes (dus voor 5 muizen) met een deurtje ervoor, behalve de middelste, deze is halfopen. Verder zien we 2x5 rijen hokjes. Een rij van 5 (met dus 5 poortjes) en daarachter ook weer 5 rijen. In het midden kunnen we nog net zien, dat hier ook open poortjes zitten (dus zonder deur). Het geheel in afgedekt met fijnmazig gaas.
In de achterste 5 rijen wordt iets lekkers voor muizen gelegd (kaas) en het is de bedoeling dat de muizen dit gaan pakken. Ze moeten daarom door het voorste poortje, waarvan de deur openstaat, naar binnen. Wanneer ze hierdoor zijn gegaan, komen ze een obstakel tegen om in het tweede kamertje te komen waar het lekkers ligt. In het tweede poortje zit namelijk een touwtje gespannen, zodat de muis er niet door kan. Dus moet de muis eerst het touwtje doorknagen om bij het lekkers te komen. Echter op het moment dat het touwtje doorgeknaagd is, valt het valdeurtje naar beneden en zit het muisje opgesloten. Het muisje kan echter nog wel genieten van het lekkers. Dus omkomen van de honger zal het niet. En daarna kan het in de vrije natuur weer vrijgelaten worden.
Daarna liepen we naar de stal, waar diverse geografisch kaarten hingen van de omgeving. Ook hier hebben ze last gehad van diverse Noordzee-inbraken en lag Niebüll ook soms aan de kust in plaats van in de polder. Ook wist de man ons te vertellen dat er nog steeds een Interfreeske Raad/Fryske Rie/Friesenrat/Friese Raad/Fräisken Räid/Frisisk Råd bestaat, die jaarlijks bijeenkomt! Kijk dat is leuk om te horen.
Minder leuk was, dat de bevolking van deze regio zich enigszins in de steek gelaten voelt, omdat er te weinig gedaan wordt aan de dijkverhoging terwijl de bewoners ook gewoon belasting betalen. Het probleem is echter dat er dit gebied relatief zo weinig mensen wonen, dat het geld liever aan gebieden worden besteed, waar méér mensen wonen.
Thet is Frisesk riucht
Naar aanleiding van het verhaal over het opgeven van het kustgebied, kan ik het niet laten om hier alvast een stukje uit het literatuuronderzoek te plaatsen. Dat is namelijk hier op z'n plaats. Het betreft een citaat uit "Lichaam, eer en recht in middeleeuws Friesland : een studie naar de Oudfriese boeteregisters" van Han Nijdam. Hij citeert en vertaald uit het Riustringer register (10):
Thet is ac londriucht, thet wi Frisa hagon ene seburch to stiftande and to sterande, enne
geldene hop, ther umbe al Frislond lith; ther skil on wesa allera ierdik iuin har oron, ther
thi salta se betha thes dis antes nachtes to swilith. Ther skil thi utrosta anti inrosta thes wiges
plichtich wesa, tha strete thes wintres and thes sumures mith wegke and mith weine to
farande, thet thi wein tha oron meta mugi. Alsa thi inrosta to tha dike cumth, sa hagere
alsa gratene fretho opa tha dike, alsare oua tha wilasa werpe and alsare oua tha wieda
stherekhoui; heththere thenne buta dike alsa felo heles londes and grenes turues, thetterne
dikstathul mithi halda mugi, sa halde hine thermithi. Ac neththere nauwet sa felo buta
dike heles londes and grenes turues, thetterne dik mithi halda mugi, sa hagere binna dike
thritich fota turues and thritich fethma to gerse; thet skel wesa alla fennon anda fili er sante
Vitesdi.
Vta skilu wi Frisa vse lond halda mith thrium tauwon, mith tha spada and mith there
bera and mith there forke. Ac skilu wi use lond wera mith egge and mith orde and mith tha
bruna skelde with thene stapa helm and with thene rada skeld and with thet unriuchte
herskipi. Aldus skilu wi Frisa halda use lond fon oua to uta, ief us God helpa wili and sante
Peder.
Dit is ook landrecht, dat wij Friezen een zeeburcht moeten stichten en versterken, een
gouden band, die om heel Friesland ligt; op die zeedijk, waar de zoute zee dag en nacht tegen
aan spoelt, moet elke roedemaat even hoog zijn als de andere. Daar zullen de vlak bij
de dijk wonende mensen en de meer landinwaarts wonende beide onderhoudsplichtig
zijn voor de weg, zodat de straat ’s zomers en ’s winters met paard en wagen zo te begaan
is, dat de ene wagen de andere kan passeren. Als degene die meer landinwaarts woont naar
de dijk komt, dan heeft hij recht op een net zo hoge vrede op de dijk, als hij heeft op de
ongewijde dingplaats en op het gewijde kerkhof; en heeft hij dan buitendijks zoveel land
en groene zoden, dat hij het dijklichaam daarmee kan onderhouden, dan moet hij het
daarmee onderhouden. Maar indien hij niet zoveel land en groene zoden buitendijks
heeft, dat hij het dijklichaam daarmee kan onderhouden, dan mag hij binnendijks dertig
voet zoden en dertig vadem gras afgraven; dat geldt voor alle weiden in het steile kustgebied
voor St. Vitusdag.
Tegen de zee toe moeten wij Friezen ons land beschermen met drie werktuigen, met de
schop en met de berrie en met de greep. Ook moeten wij ons land beschermen met zwaard
en speer en met het bruine schild tegen de hoge helm en tegen het rode schild en tegen de
onrechtvaardige heerschappij. Zo moeten wij Friezen ons land behouden van binnenland
tot aan de zee, als God en Sint Pieter ons helpen willen.
|
Kortom, jullie kunnen beter naar hoger gelegen gebieden verhuizen, want wij de belastingontvanger, gaan jullie probleem niet oplossen. Toch typisch is dat. Want als het hier nat gaat, gaat het elders ook nat. En je raakt een hoop landbouw/grasland kwijt. Wat ook typisch is dat de bevolking hier eeuwen heeft gestreden om hun eigen huis en haard te beschermen met wierden en dijken, ook in de periode dat ze zich nog Vrije Friezen konden noemen en er nog helemaal geen centraal gezag was, laat staan belastinggeld, en dat ze nu, nu alles zo goed is geregeld, technisch van alles mogelijk is, de centrale overheid zegt, dat de bevolking beter kan verkassen. Erg typisch. Ik vraag me af, waar is het mis gegaan? En vooral, wat is hieraan te doen? Erg benieuwd wat ze op zo'n jaarlijkse bijeenkomst doen en wat ze daar zoal bespreken.
Na deze discussie kwamen we weer in de blauwe woonkamer, waar ik hem wees op de boeken. Hij pakte er eentje en dat was een poos niet gebeurd. De boeken staan hier overduidelijk niet goed. Het papier was duidelijk aangetast door vocht, vorst en hitte. Jammer. Hij zou kijken of ze mogelijk ergens anders konden staan.
Vervolgens kwamen er weer een nieuw stel binnen en begon hij weer van voren af aan. En wij gingen weer verder met onze reis.
Voordat we wegreden uit Niebüll wil ik eerst nog even een in mijn ogen prachtig pand op de foto zetten. Het staat schuin tegenover de bakker waar we de auto hadden staan. Volgens een plakkaat had hier in de periode 1894 - tot aan z'n dood in 1917 de schilder Carl Ludwig Jessen gewoond. De Friesenmahler, omdat hij bekend was van het schilderen van de boerencultuur en het Friese landschap.
Lexgaard
We gingen door het dorp verder naar Süderlügum, ons laatste hoogtepunt op de kaart. Hierna gaan we weer naar beneden en rijden via de L301 Lexgaard tegemoet. Wat een uitstraling heeft dit buurtschapje (57 zielen in 2010). Je wordt er vrolijk van. Het is dat het nog steeds een grauwe dag is met af en toe een regenbuitje. Maar Lexgaard schijnt zelf, al zie je dat niet echt op de foto. De werkelijk is echter anders dan wat een foto kan vangen.
Via de L246 rijden we verder naar Leck. Daarna over de K115 en K89 naar Lindholm, over de L10 naar Risum-Lindholm. Bij het wierdebuurtschap Waygaard (het hof van Weig) gaan we rechtsaf de L6 op en nemen verder de L13 bij Addebüll. Bij Goldelund nemen we verder de L12 naar en komen we weer uit in Bredstedt.
Bredstedt
Gezien het tijdstip gaan we hier toch maar kijken naar een hotel. De eerste aan de Oosterstraße zat vol en verwees ons door naar de "die Friesenhalle" aan de andere kant van de Markt. Dus reden een stukje verder en zagen links de paaltjes die ons vanochtend nog hadden geblokkeerd. Helaas hadden de eigenaren van de Friesenhalle andere plannen met hun leven en waren gestopt. Dus vervolgden we de weg en kwamen "Ulmenhof" tegen. We aarzelden, maar hadden ook geen zin in verdere zoektochten.
Ze hadden nog een kamer vrij, later zal blijken waarom, dus deze namen we maar. We namen intrek op onze kamer in dit mooie pand. Wat opviel was, dat er aan diverse objecten prijskaartjes zaten. Dus ze waren ook nog een antiekwinkel. Of een antiekwinkel gebruikte het hotel als vitrinekast, kan ook. Ook slim!
Omdat we wel al een eindje uit het centrum waren gereden, bleven we ook maar in het hotel-restaurant eten. Vreemd genoeg waren was het hele restaurant leeg en stonden er nauwelijks auto's op het parkeerterrein. Hoezo dan maar een kamer nog vrij. Deze vraag werd al snel beantwoord toe we aan ons voorgerecht zaten. Een buslading met 65+ers werd hier afgezet en het was gedaan met de stilte.
Gelukkig was het personeel ons niet vergeten en werd met enige regelmaat gekeken of we toe waren aan ons volgende gang.
Na het eten trokken we ons terug op de kamer, waar nog wat gelezen hebben voordat we weer vroeg gingen slapen. Deze nacht was ik voor het eerst de weg kwijt, tijdens de toiletgang. Half slapend stond ik in de walk-in-kast. Tja, ik moest dus toch een andere kamer in het donker zoeken. Heleen moest er hartelijk om lachen, want die had mijn gestommel wel meegekregen. Dat is het leuke aan die mooie panden, ze hebben houten vloeren, dus elke stap, kraakt en alles wat ook op deze plank staat beweegt mee en maakt eventueel z'n eigen geluidje en verder piept natuurlijk elke authentieke deur.
|
keukenhaard, Friesisches Museum, Niebüll
|
hand-karn-machiene, Friesisches Museum, Niebüll
|
muizenval, Friesisches Museum, Niebüll
|
"Dat zet geen zoden aan de dijk."
De oorsprong van dit spreekwoord kan verklaard worden middels het hiernaast staande landrecht!
|
|
Deezbüller Straße, Niebüll
|
Lexgaard, een stralende buurtschap, als je niet zonnig bent, dan wordt je van het aanzicht van dit dorp wel!
|
Lexgaard
|
hotelkamer, Ulmenhof, Bredstedt
|
hotelkamer, Ulmenhof, Bredstedt
|
|